1.
Selaras dengan semangat negara merdeka yang sedang membangun, Dasar Wanita
Negara ini mendukung cita-cita Negara dan Perlembagaannya bagi menjamin
kedaulatan, kemakmuran, keadilan, kebebasan serta hak-hak asasi manusia untuk
semua rakyat.
2.
Memandangkan kaum wanita berupa potensi sumber pembangunan yang baru mendapat
pengiktirafan, maka Dasar wanita ini bermaksud untuk memberi panduan dan tuju
hala dalam segala usaha perancangan dan pelaksanaan program-program pembangunan
negara semoga kepentingan dan penyertaan wanita tidak terabai, baik sebagai
sasaran mahupun sebagai agen-agen pembangunan masyarakat moden.
3.
Menyedari hakikat bahawa perpaduan adalah asas bagi semua kemajuan dan
pembangunan negara kita, Dasar ini menekankan betapa perlunya disusun
rancangan yang teguh dan berkesan untuk menimbulkan konsep perpaduan di
kalangan individu serta agensi kerajaan dan bukan kerajaan.
4. Wanita
telah sekian lama memainkan peranan aktif sebagai penyokong dalam bidang
politik negara. Pembangunan ialah satu proses yang memerlukan penglibatan
sepenuhnya daripada lelaki dan wanita. Oleh itu Dasar ini mengulangi
pendirian yang menekankan penglibatan wanita yang aktif dan bererti dalam
bidang politik.
5. Dasar
ini mengambil kira minat, usaha dan penglibatan Kerajaan, kehendak-kehendak
pertubuhan bagi menyokong beberapa resolusi di peringkat antarabangsa,
kehendak-kehendak pertubuhan wanita Malaysia serta penubuhan jentera
penggerak di peringkat Kerajaan Pusat, iaitu Urusetia Hal Ehwal Wanita
(HAWA).
6. Beberapa dokumen penting telah
dirujuk dalam pembentukan Dasar ini.
Di antara yang penting
termasuklah:
a. Resolusi Persidangan Akhir
Dekad Wanita Sedunia Bangsa-bangsa Bersatu (1975-1985) yang berlangsung di
Nairobi, Kenya, pada tahun 1985 yang bertemakan “Forward Looking
Strategies” bagi menghadapi tahun 2000. Resolusi-resolusi yang terkandung di
dalam risalah antarabangsa ini telah pun diterima sepenuhnya oleh Kerajaan
Malaysia.
b. Penyataan Dasar
“Commonwealth Secretariat” mengenai wanita dan pembangunan yang
ditandatangani oleh Ketua-ketua Kerajaan Komanwel di Nassau, Bahamas 1985.
c. “Commonwealth Plan of
Action” bagi menyokong keberkesanan penyataan Dasar di atas yang disahkan
oleh Kerajaan Malaysia di Mesyuarat Ketua-ketua Kerajaan Komanwel pada tahun
1987 di Vancouver, Kanada.
d. Syor-syor yang dibuat oleh
Persidangan Menteri-menteri Yang Bertanggungjawab Bagi Hal Ehwal Wanita di
Harare, Zimbabwe, 1987, yang menyeru setiap Kerajaan supaya membentuk satu
dasar mengenai wanita dan pembangunan untuk diintegrasikan ke dalam rancangan
pembangunan negara.
e. Kertas kerja dasar yang
disediakan oleh Majlis Penasihat Kebangsaan Mengenai Integrasi Wanita Dalam
Pembangunan (NACIWID) dan diluluskan oleh Majlis di mesyuaratnya pada 31
Januari 1986.
7. Di peringkat dalam negeri
pula, beberapa perundingan dan bengkel telah diadakan oleh HAWA dan Majlis
Kebangsaan Pertubuhan-pertubuhan Wanita Malaysia (NCWO) bagi mendapatkan kata
sepakat dan sokongan bagi syor-syor antarabangsa itu. Penglibatan Kerajaan
telah diperolehi dalam semua peringkat usaha ini.
MATLAMAT DASAR WANITA NEGARA
Matlamat utama Dasar
Wanita Negara ini ialah:
1.
Bagi menjaminkan perkongsian saksama dalam memperoleh kemudahan sumber,
maklumat, peluang penyertaan dan manfaat pembangunan kepada lelaki dan
wanita. Matlamat persamaan dan kesaksamaan hendaklah dijadikan teras dasar
pembangunan yang berorientasikan rakyat, supaya wanita, yang berupa separuh
jumlah penduduk negara, dapat menyumbangkan dan mencapai potensi mereka sepenuhnya.
2. Bagi
mengintegrasikan wanita dalam semua sektor pembangunan negara selaras dengan
kemampuan dan kehendak wanita bagi mempertingkatkan mutu kehidupan, membasmi
kemiskinan, menghapuskan kejahilan dan buta huruf, dan menegakkan negara
aman, makmur dan sentosa.
PRINSIP DAN
GARIS PANDUAN UTAMA
Prinsip dan
panduan utama Dasar Wanita ialah:
1. Bahawa
Dasar Wanita ini hendaklah diselaraskan dengan dasar pembangunan negara, yang
berlandaskan keluhuran Perlembagaan berkaitan dengan hak asasi rakyat,
perlindungan undang-undang, perpaduan dan kebebasan.
2. Bahawa
Dasar ini mengutamakan penyertaan dan penglibatan aktif bersama kaum wanita
dan lelaki dalam proses pembangunan, baik di peringkat perancangan, mahupun
di peringkat pelaksanaan dan penilaian impaknya.
3. Bahawa
Dasar ini mengambil kira potensi tenaga manusia yang separuhnya terdiri
daripada kaum wanita. Pengembangan dan pengintegrasian tenaga wanita
hendaklah tidak terbatas kepada sektor-sektor tradisional sahaja, malah
hendaklah menembusi semua sektor dan lapisan ekonomi, sosial, politik dan
budaya.
4. Bahawa
usaha pengintegrasi wanita dalam pembangunan hendaklah berupa tanggungjawab
bersama sektor-sektor Kerajaan dan bukan Kerajaan. Pelaksanaan dasar ini
adalah fungsi umum, bukan terbatas kepada satu jantina, ataupun sektor dan
agensi tertentu.
5. Bahawa
keperluan istimewa dan sifat kewanitaan tidak terjejas; tanggungjawab keibuan
dan keluarga tidak dikorbankan dan maruah, moral dan nilai kehormatan wanita
tidak diabaikan.
6. Bahawa
taraf pendidikan dan keilmuan yang luas dan mendalam dipertingkatkan bagi
kaum wanita sejajar dengan peranan dan penglibatan mereka dalam dunia
dan masyarakat yang moden dan dinamis.
7.
Bahawa sebarang diskriminasi yang berasaskan jantina yang merugikan kaum wanita
dihapuskan dalam semua pertimbangan sewaktu membuat keputusan dan
tindakan-tindakan selanjutnya.
8.
Bahawa maklumat mengenai sasaran dan kesan rancangan pembangunan hendaklah
mengandungi data keberkesanannya terhadap kaum wanita.
STRATEGI-STRATEGI BAGI PELAKSANAAN DASAR
Bagi
membantu pihak perancangan dan pelaksanaan dasar pembangunan wanita beberapa
strategi diperturunkan bagi menjaminkan kecekapan, keberkesanan, keselarasan
dan keseragaman dasar dan tindakan:
1. Membangkitkan
kesedaran, kepekaan dan kefahaman semua pihak mengenai isu dan kedudukan
wanita.
2. Menyalurkan
isu-isu wanita menerusi agensi pusat kepada institusi-institusi dan birokrasi
Kerajaan dalam bentuk peraturan pentadbiran, sikap dan komitmen pihak
pelaksanaan dasar.
3. Merancangkan
pengagihan sumber-sumber kepada pelbagai sektor yang mengendalikan program
berkaitan dengan isu-isu wanita.
4. Mendapatkan
kerjasama di antara sektor-sektor Kerajaan dan di antara Kerajaan dengan
bukan Kerajaan dalam proses pemusatan usaha-usaha bagi meningkatkan
penglibatan wanita dalam pembangunan.
STRATEGI DAN JANGKA MASA TINDAKAN
1. Memperkukuhkan
Unit
Hal
Ehwal
Wanita Sebagai
Jentera
Pembangunan Wanita
Jentera
negara bagi kemajuan ialah HAWA yang diletak dibawah Jabatan Perdana Menteri.
Adalah wajar HAWA dipertingkatkan kuasa dan tarafnya dengan mewujudkan
perhubungan dengan setiap Kementerian, mengadakan Penyelaras di setiap negeri
supaya dapat bertindak dengan lebih berkesan mengenai hal ehwal wanita serta
dapat mewujudkan program-program pembangunan tertentu bagi wanita di semua
peringkat.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
2. Mengorientasikan Dasar dan
Tindakan Agensi Kerajaan Supaya Memasukkan Proses Perancangan, Pelaksanaan
dan Pengawasan Program-program Pengintegrasian Wanita.
Dalam
penggubalan dasar, perundangan, peraturan dan program oleh apa juga sektor
atau agensi, pertimbangan mestilah dibuat tentang sumbangan dan implikasinya
terhadap wanita; impak dan kesan yang negatif terhadap wanita hendaklah
diawasi. Satu sistem penyelarasan dan kawalan bagi program-program yang
komprehensif hendaklah diwujudkan bagi mengelakkan kesan-kesan negatif dan
juga bagi mengesani rintangan dan masalah, sama ada dari segi undang-undang, mahu
pun dari segi amalan, supaya tindakan sewajarnya dapat diambil bagi
mengatasinya.
Semua
program pembangunan mestilah mempunyai strategi yang menguntungkan wanita;
penglibatan wanita di semua peringkat, daripada peringkat awal perancangan
hingga ke peringkat penilaian, di peringkat nasional dan juga di peringkat
tempatan, hendaklah terjamin.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
3.
Pendidikan dan
Latihan Untuk
Menyedarkan Pihak Pentadbiran
Kerajaan Mengenai Isu Wanita Bagi
membangkitkan kesedaran
dan komitmen
institusi dan agensi
Kerajaan, program
latihan kepekaan
jantina (gender
sensitizing) di berbagai-bagai
peringkat hendaklah diadakan.
Di samping itu, program
latihan mengenai wanita dan pembangunan hendaklah diadakan
berterusan untuk kakitangan Kerajaan.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
4. Penglibatan Badan-Badan Bukan Kerajaan
4. Penglibatan Badan-Badan Bukan Kerajaan
Kerajaan
hendaklah berusaha melibatkan, dengan lebih giat dan berkesan lagi, semua
organisasi bukan Kerajaan (NGO) dan badan-badan sukarela, dalam program dan
tindakan pembangunan wanita. Dengan demikian, usaha negara bagi
mengintegrasikan wanita dalam pembangunan dapat diperkuatkan lagi.
Bantuan kewangan, teknikal, nasihat dan institusi hendaklah diperuntukkan berterusan kepada persatuan-persatuan wanita bagi menggalakkan dan mempertingkatkan perkhidmatan mereka.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
5. Membasmi
Diskriminasi dan Mengambil Tindakan Tegas
Langkah-langkah
khusus hendaklah diambil bagi membasmi diskriminasi terhadap wanita di mana
hal ini berlaku. Dalam konteks ini, kelemahan undang-undang bagi menjaminkan
hak wanita hendaklah dibaiki melalui tindakan-tindakan tegas. Tumpuan khas
hendaklah dihalakan kepada kawasan-kawasan kurang maju di luar bandar, wanita
yang tidak terdaya dan cacat, wanita dalam pekerjaan, wanita dan keperluan
kesihatan, dan wanita dan peluang pendidikan.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
6. Memajukan dan
Menyelaraskan Penyelidikan Mengenai Isu Wanita
Menyedari
hakikat bahawa kurangnya data dan maklumat mengenai kedudukan wanita
sebenarnya, maka Kerajaan hendaklah menggalak dan membantu penyelidikan dan
kajian mengenai wanita. Di samping itu Kerajaan hendaklah menentukan bahawa
segala pengumpulan data dan maklumat oleh berbagai-bagai sektor dan agensi
kerajaan mengasing-asingkan butiran maklumat mengikut jantina. Dengan
demikian, keperluan dan kesan program pembangunan dapat dikenalpasti supaya
dasar serta tindakan lanjut dapat diambil.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
7. Peruntukan Anggaran Belanjawan
7. Peruntukan Anggaran Belanjawan
Kerajaan hendaklah menentukan
bahawa Kementerian-kementerian dan Agensi-agensi yang berkenaan menggunakan
peruntukan yang telah diluluskan dengan mengubah suai tindakan bagi memenuhi
program dan projek pembangunan wanita.
Jangka Masa
Tindakan: Dilaksanakan serta-merta dan berterusan.
RANCANGAN TINDAKAN
MENGIKUT SEKTOR
Agar Dasar Wanita ini terlaksana
dengan sempurna dan menyeluruh, beberapa strategi disenaraikan, ditinjau dari
sudut-sudut yang amat berkait rapat dengan kemajuan dan pembangunan kaum
wanita.
1. Jentera Nasional
Bagi Pengintegrasian Wanita Dalam Pembangunan
Penubuhan
HAWA sebagai unit di Jabatan Perdana Menteri dan sebagai Urusetia kepada
Majlis Penasihat Mengenai Pengintegrasian Wanita Dalam Pembangunan (NACIWID)
adalah satu langkah yang positif. Selaras dengan dasar disentralisasi tugas
dan kuasa Kerajaan Pusat, maka adalah wajar bagi jentera pembangunan wanita
dipertingkatkan. Dengan demikian dapatlah ia menjalankan fungsi dengan lebih
berkesan serta mengadakan berbagai program di semua peringkat. Dengan
penglibatan secara meluas ini maka dapatlah jentera ini mengenal pasti
prioriti, kawasan dan peringkat tindakan tertentu dan merancangkan program
tindakan sewajarnya.
1.1 HAWA hendaklah juga
mempunyai hubungan yang berfungsi dengan semua Kementerian lain. Ia hendaklah
bertindak sebagai pusat penyelaras, pengesan, dan pemeroses isu-isu untuk
dikemukakan kepada NACIWID untuk mendapat pandangan, nasihat dan syor-syor
untuk tindakan pihak Kerajaan dan pihak-pihak lain yang berkenaan.
1.2 Usaha bagi memperkukuh
HAWA hendaklah termasuk program-program latihan pegawai dan kakitangan
Urusetia supaya unit ini akan bertambah cekap dan dinamis.
1.3 Pengagihan bekalan
kewangan sewajar dengan tugas dan fungsi HAWA yang lebih luas ini hendaklah
ditentukan.
2. Kesihatan
2. Kesihatan
2.1 Kesihatan kaum wanita
adalah satu petanda yang penting tentang kedudukan dan taraf mereka. Bukan
sahaja kesihatan penting untuk taraf wanita, malah sebagai ibu dan pengasuh
anak-anak, mereka boleh mempengaruhi kesihatan seluruh keluarga dan
masyarakat. Selain daripada bahaya penyakit-penyakit biasa, wanita memerlukan
rawatan dan jagaan semasa mengandung, melahir, menyusu, memerlukan jaminan
makanan yang berzat, serta perlindungan daripada tekanan emosi, jiwa dan
jangkitan penyakit-penyakit merbahaya. Wanita juga sering terdedah kepada
percubaan dan perubatan yang mungkin merbahaya seperti ubat dan alat mencegah
kehamilan, keguguran bayi dan bermacam suntikan. Penyakit barah dan
berbagai-bagai jangkitan menambahkan lagi kadar kematian ibu dan bayi.
2.2 Di negara kita masih
terdapat jurang perbezaan mutu perkhidmatan dan kemudahan kesihatan di antara
kawasan bandar dan luar bandar. Di kawasan luar bandar kekurangan kemudahan
ini menyebabkan ramai wanita tidak berpeluang menikmati rawatan dan jagaan
kesihatan yang sempurna. Dalam beberapa jenis pekerjaan wanita sering
terdedah kepada bahaya tertentu, misalnya bahan kimia. Di samping itu,
terdapat juga keadaan buta huruf dan kejahilan dikalangan wanita miskin, baik
di kampung-kampung mahupun di sekitar kawasan setinggan dan ladang-ladang
pertanian.
2.3 Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Mewujudkan satu dasar
kesihatan negara yang mengambil kira keperluan dan taraf kesihatan kaum
wanita. Konsep kesihatan yang komprehensif hendaklah meliputi aspek kesihatan
jasmani, mental dan emosi.
ii. Satu mekanisme hendaklah
diwujudkan bagi memudahkan penyertaan berbilang sektor (Kerajaan dan bukan
Kerajaan) bagi menjamin penyebaran perkhidmatan kesihatan yang sama rata di semua
kawasan, serta menentukan usaha yang cekap dan berkesan sejajar dengan
prioriti-prioriti tempatan.
iii. Menggalakkan
perkembangan kedua-dua ilmu dan amalan perubatan cara moden dan tradisional
sesuai dengan kehendak dan kemampuan masyarakat.
iv. Melaksanakan dasar yang
berkesan tentang pencegahan penagihan dan penggunaan dadah dengan melibatkan
semua pihak dan lapisan.
v. Mengadakan undang-undang yang
dapat memberi perlindungan kepada pesakit daripada pihak-pihak yang tidak
bertanggungjawab dalam memberi rawatan dan ubatan. Mangsa-mangsa rogol dan
keganasan hendaklah diberi perlindungan daripada publisiti yang meruntuhkan
maruah dan keperibadian mereka.
vi. Mengkaji undang-undang
yang sedia ada, atau menggubal undang-undang baru yang bertujuan untuk memberi
perlindungan kepada kaum wanita akan pekerjaan-pekerjaan yang membawa bahaya
kepada kesihatan.
3. Pendidikan dan
Latihan
3.1 Tujuan
mutlak sektor ini adalah bagi menjamin peluang pendidikan kepada semua
rakyat, lelaki mahupun wanita, supaya dapat mereka mengembangkan potensi
individu dan berpeluang menyumbangkan peranan sebagai rakyat yang produktif
dan berakhlak mulia.
3.2 Perkembangan
potensi kaum wanita perlu mendapat perhatian khusus, kerana sistem yang ada
sekarang wujud atas pertimbangan-pertimbangan yang mengutamakan kehendak dan
keupayaan pihak lelaki. Sistem pendidikan dan latihan kebangsaan hendaklah
mengintegrasikan fahaman taraf persamaan jantina, di samping memupuk sikap
dan perspektif bagi menghormati dan mengiktiraf hak dan keupayaan wanita
setaraf dengan kaum lelaki.
3.3 Dengan
demikian, kandungan pelajaran yang bercorak kejantinaan (sexism) dan
“streotyping” peranan wanita hendaklah dikikis daripada buku teks, bahan
rujukan dan apa jua bahan yang digunakan untuk pengajaran dan pembelajaran.
Wanita telah pun membuktikan kebolehan dalam berbagai-bagai bidang dan
lapangan; maka hakikat ini hendaklah mendapat gambaran dalam contohan
sumbangan rakyat dan pembangunan.
3.4 Seterusnya,
perlulah juga dikesani rintangan-rintangan yang masih menyekat penyertaan
wanita sepenuhnya, baik dalam pendidikan asas, pelajaran vokasional,
pelajaran tinggi mahupun dalam bidang-bidang pengkhususan profesional.
Demikian juga, tidaklah boleh diabaikan golongan yang masih buta huruf, yang
kejahilan ilmu pengetahuan dan kemahiran, kerana sebilangan besar golongan
ini terdiri daripada kaum wanita.
3.5 Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Memperbaiki dan
mempertingkatkan mutu program pendidikan di semua peringkat. Satu semakan
yang komprehensif perlu diusahakan dengan membuat perubahan-perubahan di mana
perlu pada kurikulum, kaedah mengajar, kemudahan dan pengambilan pelajar
untuk:
• Menghapuskan
gambaran-gambaran yang merendahkan maruah dan imej wanita;
• Memudahkan penyertaan
wanita dalam bidang-bidang yang diminatinya;
• Meyakinkan wanita untuk
mengambil peluang latihan bagi menceburkan diri dalam lapangan sains dan
teknologi moden;
• Memasukkan pendidikan
kekeluargaan dalam semua kursus pendidikan dan latihan kerjaya untuk lelaki
dan wanita;
• Menyemak dasar pengambilan
dan pelaksanaan tugas institusi bagi menjamin diskriminasi terhadap wanita
tidak diamalkan;
• Meluaskan lagi peluang
latihan vokasional untuk wanita serta mengiktirafkan kemahiran-kemahiran
wanita dalam bidang latihan dan pekerjaan;
• Menekankan institusi
pendidikan dewasa serta peluang pendidikan sepanjang hidup agar kaum wanita
dapat terus mengembangkan pengetahuan dan kemahiran mereka.
ii. Melibatkan agensi-agensi bukan Kerajaan bagi memajukan
peluang-peluang pendidikan.
Institusi-institusi
swasta hendaklah
diawasi supaya mereka tidak meneruskan
diskriminasi terhadap wanita ataupun mengekalkan gambaran-gambaran yang
menghinakan penyertaan wanita. Dasar Wanita Negara hendaklah meliputi semua
sektor, baik Kerajaan mahupun bukan Kerajaan.
4. Undang-undang
4.1. Semua warganegara berhak
mendapat perlindungan undang-undang yang sewajarnya. Dengan penerimaan dasar
persamaan taraf, maka perlu diperkuatkan undang-undang bagi menjamin hak
wanita dari segi pemilikan harta, kerakyatan, peluang-peluang dan jagaan
anak-anak (guardianship).
4.2 Undang-undang
perlindungan perlu bagi wanita dalam pekerjaan, bagi wanita menunaikan
kewajipan dan keibuan, bagi wanita yang bercerai atau terpisah dari suami,
dan hak mereka dari sisi agama.
4.3 Kejahilan wanita tentang
hak mereka di bawah undang-undang juga perlu diatasi, khususnya mereka yang
berpelajaran rendah dan tidak mempunyai tempat untuk mendapat nasihat
undang-undang.
4.4 Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Menyemak dan mengemaskini
undang-undang yang kurang berkesan;
ii. Melibatkan wanita dalam
penggubalan dan pelaksanaan undang-undang
iii. Mengadakan biro
pengaduan dan nasihat yang mudah didapati untuk wanita;
iv. Memberi
pengetahuan mengenai hak individu di sisi
undang-undang;
v. Menggubal undang-undang
perlindungan daripada keganasan rumahtangga, pemberhentian dan eksploitasi
dalam pekerjaan dan bagi mangsa rogol dan keganasan; dan
vi. Mewujudkan undang-undang
keluarga yang saksama yang memelihara dan mempertahankan hak ibu kandung dan
bagi menyelesaikan pertikaian keluarga dengan adil dan berperikemanusiaan.
5. Pekerjaan
5.1.
Sektor ekonomi telah berkembang dengan pesatnya selepas merdeka. Namun
demikian, manfaat pembangunan ekonomi, pada amnya, belum dapat dinikmati
sepenuhnya oleh wanita. Penyertaan wanita perlu dipertingkatkan; kesan
pembangunan hendaklah mempertingkatkan mutu kehidupan wanita, khususnya
pekerja-pekerja buruh kasar, petani di luar bandar dan pekerja di
kilang-kilang.
5.2. Walaupun
penyertaan wanita dalam tenaga buruh telah bertambah sebilangan besar tenaga
wanita adalah dalam golongan pendapatan rendah dan dalam pekerjaan bukan atau
separuh mahir. Perkhidmatan sebagai suri rumah tidak mendapat nilai ekonomi
dan kebanyakan wanita bertugas sebagai pekerja tidak bergaji.
5.3. Ramai
pekerja wanita tidak mendapat perlindungan kesatuan sekerja; malah ramai
wanita tidak mengetahui tentang hak-hak mereka sebagai pekerja. Ini
menyebabkan mereka dipergunakan, diberi ganjaran gaji yang rendah dan tidak
setimpal dengan pekerjaan, terpaksa menanggung beban rumah tangga, kewajipan
keluarga, di samping menjalani kerja penuh masa, serta tidak menikmati
kemudahan dan peruntukan pekerjaan yang sepatutnya. Pernah didapati juga
pekerja wanita diganggu dan diperkosa oleh pihak majikan dan pengawasan.
5.4. Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Perlu dipertingkatkan
penyertaan wanita dalam bidang pekerjaan, sosial, ekonomi dan politik;
ii. Perlu diadakan
perkongsian saksama tentang manfaat pembangunan;
iii. Perlu diperbanyakkan
peluang pekerjaan, khususnya bagi wanita yang miskin dan tidak mempunyai
punca pencarian nafkah hidup;
iv. Perlu ada ‘job
description’ bagi semua jenis pekerjaan dan penentuan gaji yang sewajarnya,
tanpa perbezaan jantina;
v. Perlu diadakan
undang-undang perlindungan untuk semua jenis pekerjaan;
vi. Perlu diamalkan prinsip
gaji sama untuk pekerjaan yang sama; dan
vii. Perlu dihapuskan
diskriminasi terhadap wanita dalam peluang-peluang kenaikan pangkat, latihan
lanjutan dan pembuatan keputusan.
6. Politik
6.1. Wanita telah memainkan
peranan aktif dalam dunia politik negara ini. Namun demikian penglibatan
mereka dalam bidang politik kebangsaan amat terhad. Wanita adalah separuh
daripada penduduk negara dan sumbangan mereka dalam parti-parti politik amat
besar. Mereka juga memainkan peranan penting sebagai penarik pengundi, tetapi
perwakilan mereka di Parlimen amat kecil. Wanita kekal menjadi kumpulan
pengundi yang kuat, tetapi belum menunjukkan kekuatan mereka itu sebagai
calon politik.
6.2. Proses pembangunan dalam
bidang politik memerlukan penglibatan maksimum wanita dan lelaki.
Faktor-faktor yang menyekat penglibatan politik wanita dan mutu politik
mereka amat berhubung dengan keadaan sosio-budaya yang tidak menggalakkan
penglibatan mereka dalam hal ehwal awam, kekurangan pendidikan dan kesedaran,
serta kejahilan tentang hak-hak mereka, serta beban kerja yang berat hingga
wanita tidak mempunyai masa untuk terlibat dalam politik.
6.3. Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Kerajaan hendaklah mengadakan
perundangan dan pentadbiran untuk menentukan penglibatan wanita sepenuhnya
dalam bidang politik negara dan untuk menambahkan pengambilan, pencalonan dan
penempatan wanita pada kedudukan penentuan dasar pada peringkat kebangsaan,
negeri dan tempatan sehingga perwakilan saksama tercapai; dan
ii. Kerajaan hendaklah juga
menentukan sokongannya terhadap kemunculan lebih ramai wanita ke peringkat
perundangan dan eksekutif dalam Parlimen, Dewan Undangan Negeri, Kerajaan
Tempatan dan badan-badan lain.
7. Media
7.1. Media amat berpengaruh
bagi menonjolkan imej wanita. Imej yang negatif, berpura-pura, membazir dan
sebagai sumber ghairah perlu dikikis. Penyertaan wanita dalam industri media
masih berkurangan, dengan demikian sukar bagi mereka hendak mempengaruhi
etika dan amalan prinsip yang mementingkan keuntungan pihak yang memiliki
media. Selain itu, pandangan dari sudut wanita kurang mendapat perhatian dan
sebaran.
7.2. Adalah perlu bagi wanita
memainkan peranan yang lebih dinamis dalam mengembangkan mutu pancaran media,
baik bagi dunia hiburan, maklumat, pendidikan, politik, perniagaan
mahupun dalam lapangan antarabangsa.
7.3. Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Meningkatkan penglibatan
wanita dalam semua aspek perkembangan media. Ini termasuk dasar, perancangan
program dan perkhidmatan, serta pengendalian projek-projek pembangunan;
ii. Menjalankan analisis
jantina atas semua program supaya dapat mengesan penyertaan wanita sebagai
penerbit, sebagai pengguna media massa dan penerima kesan media seluruhnya;
iii. Mengikis pendapat dan
kesan-kesan negatif terhadap wanita dan program iklan dan pendapat yang
disiarkan; dan
iv. Menggunakan pengaruh
media bagi memupuk sikap dan nilai yang posotif tehadap wanita dan
sumbangannya.
8. Agama
8.1. Agama
ialah satu sumber yang berpengaruh bagi mengeratkan perpaduan ummah dalam
proses sosialisasi rakyat. Nilai-nilai murni dikongsi bersama oleh berbagai
agama, iaitu Islam, Hindu, Buddha, Kristian dan Yahudi. Adalah penting
nilai-nilai sejagat yang positif ditonjolkan daripada membangkitkan
perbezaan-perbezaan dan keanehan yang merendahkan maruah mana-mana pihak.
Sebagai prinsip dan pedoman hidup, amalan agama hendaklah menyokong
kesaksamaan, keamanan keadilan, toleransi dan kesejahteraan rakyat.
8.2. Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Mendapatkan pandangan
wanita dalam membentuk fatwa yang melibatkan wanita dan isu wanita;
ii. Menggalakkan penyertaan
wanita dalam semua aktiviti keagamaan;
iii. Mewujudkan perbincangan
antara berbagai-bagai agama sebagai usaha mencapai persefahaman;
iv. Menjadikan agama sebagai
asas ke arah pemodenan masyarakat berbilang kaum; dan
v. Mewujudkan suasana perkongsian
hidup yang sihat di kalangan wanita dan lelaki.
9. Kebudayaan
9.1. Kebudayaan
negara ialah sumbangan rakyat yang terdiri daripada lelaki dan wanita. Seni
Rakyat, sukan, adat resam, amalan tradisional merupakan sumbangan istimewa
rakyat. Oleh yang demikian, dasar kebudayaan negara hendaklah memberi
perhatian dan layanan yang seimbang bagi mengembangkan penyertaan wanita yang
sewajarnya.
9.2. Antara
tindakan-tindakan yang perlu diambil termasuklah:
i. Penyertaan wanita dalam
bidang seni perlu mendapat perhatian bagi mengembangkannya;
ii. Kemudahan dan galakan
hendaklah diberi kepada wanita untuk menyertai semua kegiatan budaya dan
seni;
iii. Diskriminasi dalam
bidang seni dan budaya hendaklah dihapuskan;
iv. Penyertaan wanita dalam
Majlis Perundingan Kebudayaan Kebangsaan hendaklah dipertingkatkan; dan
v. Amalan yang
melibatkan wanita secara ‘tokenism’ diberhentikan.